Artificiële intelligentie wint meer en meer aan invloed. Dit brengt een hoop voordelen met zich mee, maar heeft ook de potentie om onze maatschappij, ethische normen en waarden en mensenrechten negatief te beïnvloeden. Neemt artificiële intelligentie de macht van de mensen over ten nadele van de mensenrechten? Moeten er nieuwe mensenrechten komen?
Angst voor artificiële intelligentie
Naarmate AI steeds autonomer kan opereren, zullen we in steeds grotere mate de controle uit handen moeten gaan geven. Dit zorgt logischerwijs voor gevoelens van angst.
De ontwikkeling van AI opent de deur naar belangrijke mensenrechtenkwesties. Politiediensten kunnen bijvoorbeeld “voorspellende” systemen gebruiken die grote hoeveelheden gegevens over criminele activiteiten en demografie in zich opnemen om kaarten te maken van de plaatsen waar en door wie criminaliteit het vaakst wordt gepleegd. Is dit wat we willen?
Artificiële intelligentietechnieken, die inherent gericht zijn op het maken van onderscheid tussen (groepen) individuen, dreigen immers te resulteren in vormen van algoritmische discriminatie die in strijd zijn met onze gelijkheidsrechten.
Door de ondoorzichtigheid en complexiteit van algoritmes is het bovendien niet vaak duidelijk of er sprake is van een mensenrechtenschending. Zo ontdekte Amazon pas na een tijd dat zijn rekruteringsalgoritme systematisch vrouwen benadeelde, omdat het getraind was op onderliggende data die voornamelijk van mannen afkomstig waren.
Moeten deze applicaties dan niet ontwikkeld worden op een manier die de efficiëntie en transparantie vergroot, maar tegelijkertijd ook de mensenrechten beschermt? Bedrijven kunnen nu al een aantal dingen doen om mensenrechten te beschermen, zoals standaarden opstellen die moeten garanderen dat Machine Learning op eerlijke wijze en niet-discriminatoir werkt; interne gedragscodes opstellen en beloningsmodellen introduceren voor gedrag dat bijdraagt tot het respecteren van mensenrechten…
Nog belangrijker is het opstellen van duidelijke sectorale regels, zoals bv. opleggen welke gegevens in het systeem mogen worden gestopt.
Nieuwe voorstellen mensenrechten
Er komen voorstellen voor nieuwe mensenrechten naar boven. Zo wil men het recht op online anonimiteit te erkennen als een onafhankelijk recht of als een verduidelijkt recht, dat gekoppeld is aan de bestaande privacy rechten. Mensen zouden het recht moeten hebben om niet gesurveilleerd of heimelijk beïnvloed te worden, en te kunnen ontsnappen aan de continue analyse die wordt uitgevoerd als onderdeel van the Internet of Things. Op die manier kan men zelf beslissen of men al dan niet wil deelnemen aan experimenten of andere activiteiten, waarbij het leven van mensen wordt geregistreerd of anderszins geobserveerd, en gedragingen door technologische middelen worden beïnvloed.
In dit opzicht is het recht op menselijk contact eveneens interessant. De COVID-19 pandemie heeft op pijnlijke wijze duidelijk gemaakt dat menselijk contact een van de fundamentele aspecten van de menselijke zorg is, en men gelooft dat het vervangen van menselijke tussenkomst door robots zou kunnen zorgen voor ontmenselijking van de zorgpraktijken. Of het nu de zorg voor ouderen betreft of het opvoeden van kinderen, robots mogen menselijke relaties niet vervangen. Enkel verbeteren.
Bij vragen hierover kan u ons steeds contacteren via hallo@dejuristen.be.
Geschreven door Paulien Vandenborre, Trainee deJuristen, en Kris Seyen, Partner deJuristen
