De Europese richtlijn uit 2019 die voorziet in een modernisering en verruiming van de garantieregeling, vindt stilaan zijn weg naar het Belgische recht. De nieuwe regels hadden eigenlijk al lang van toepassing moeten zijn. Op 1 juni 2022 is het echter eindelijk zo ver. Hoog tijd dus om als ondernemer te kijken of je handelspraktijken hierop afgestemd zijn.
Voor ons is dit meteen een goede gelegenheid om even stil te staan bij wat een garantie juist is, wie ervan kan profiteren en wat de uitzonderingen zijn. We zetten voor jullie uiteraard ook kort de nieuwigheden nog uiteen, met als belangrijkste nieuwigheid: een volwaardige garantie!
Wettelijke garantie
Het principe van de wettelijke garantie
Wanneer een consument van een professionele verkoper een consumptiegoed koopt, dan geniet deze gedurende 2 jaar de bescherming van de wettelijke garantie.
Een consumptiegoed is een zeer ruim begrip, waarop maar enkele uitzonderingen bestaan. Een consumptiegoed is tot op vandaag een roerende lichamelijke zaak. Dat begrip is voor jou misschien even nietszeggend als het begrip consumptiegoed. Maar eigenlijk is het niet zo ingewikkeld. Een fiets, een smartphone, een boek, een koffieapparaat enz. zijn allemaal voorbeelden. En dit ongeacht of je het product kocht in de winkel, dan wel online.
Vanaf 1 juni 2022 zal de garantieregeling echter ook gelden op digitale inhoud en digitale diensten!
De garantie geeft de consument het recht om jou aan te spreken wanneer er iets mis zou zijn met het product dat hij bij jou heeft gekocht. Dit is wanneer het gekochte product niet overeenstemt met het gevraagde product.
Wanneer je een boek verkoopt, maar de bladzijden vallen eruit wanneer de koper er een eerste keer door bladert, dan is het product gebrekkig/niet-conform aan wat jouw koper heeft gevraagd. In dat geval zal de consument zich tot jou kunnen wenden en beroep doen op zijn wettelijke garantie.
Het is echter een misvatting dat voor alle problemen met het product beroep kan gedaan worden op de garantie. Laten we met die misvatting meteen korte metten maken. Om de garantie te kunnen inroepen, moet:
- het gebrek aan het product reeds bestaan op het moment van de levering én
- het gebrek zich voordoen binnen een termijn van twee jaar vanaf de levering.
Als het product gebrekkig wordt na drie jaar, of het gebrek pas achteraf ontstaat doordat het zeer intensief en lang is gebruikt, zal de koper dus niet meer kunnen profiteren van de garantie.
Samengevat zijn er dus drie hoofdelementen die aanwezig moeten zijn, opdat de consument aanspraak kan maken op de wettelijke garantie:
- Er moet een gebrek aan overeenstemming zijn; én
- Het gebrek moet aanwezig zijn bij de levering; én
- Het gebrek moet zich voordoen binnen een termijn van twee jaar na de levering.
Uitzonderingen op de wettelijke garantie
Een juridische regel zou evenwel geen regel zijn zonder ‘uitzonderingen’ op het principe. De wettelijke garantie zal bijvoorbeeld niet spelen wanneer:
- De schade is veroorzaakt door normale slijtage;
- Je veranderingen hebt toegebracht aan de producten;
- De schade is veroorzaakt door een verkeerde installatie of door een verkeerd gebruik (met andere woorden dat de instructies die bij het product zaten, niet werden gevolgd).
Termijnen van de wettelijke garantie
Natuurlijk is de garantie niet onbegrensd in de tijd. Je kan als verkoper namelijk niet eeuwig instaan voor de conformiteit van de producten die je verkoopt. Hierboven stipten we het al aan: op de wettelijke garantie staat een termijn van twee jaar, en die termijn start bij de levering van het product. Ook in het nieuwe recht zal deze termijn behouden blijven.
Om volledig te zijn: de termijn voor tweedehandsgoederen is niet noodzakelijk twee jaar. De verkoper en consument kunnen onderling overeenkomen dat de termijn korter is. Ze zijn in hun onderlinge afspraak wel niet volledig vrij: de termijn mag namelijk niet korter zijn dan één jaar.
Het vermoeden van de wettelijke garantie wordt verviervoudigd!
Op het vlak van het vermoeden, verandert er echter wel iets. En het is juist die wetswijziging die ervoor zal zorgen dat er sprake is van een volwaardige garantie.
Tot vóór de wetswijziging was er een vermoeden van slechts zes maanden. Wat wil dat vermoeden juist zeggen? Wanneer het gebrek ontstaat binnen een termijn van zes maanden vanaf de levering van het product, dan wordt vermoed dat het gebrek al bestond op het tijdstip van de levering.
Aangezien het over een vermoeden gaat, kan de verkoper natuurlijk wel proberen aan te tonen dat dit niet zo was. Hij kan argumenteren dat het product perfect in goede staat was bij de levering. Het vermoeden plaatste de bewijslast dus op de verkoper en dit voor slechts een korte periode van zes maanden.
Eenmaal de periode van het vermoeden voorbij was, draaide de bewijslast om, en kwam deze op de consument te liggen. Wie bewijslast zegt, zegt ook bewijsrisico: als je het niet kan bewijzen, moet je de gevolgen dragen. Een consument beschikt echter meestal niet over de technische expertise om het gevraagde bewijs te leveren. Het gevolg is dat de wettelijke garantie na 6 maanden vaak een dode letter bleef.
Alhoewel de richtlijn voorziet in een periode van 1 jaar, heeft de Belgische wetgever ervoor gekozen om de termijn van het vermoeden op te trekken tot 2 jaar! Hierdoor komt de bewijslast (en het risico) voor de wettelijke garantie steeds op de verkoper liggen. En dat betekent in de praktijk dus een verviervoudiging van de rechten van de consument.
Opgelet! Het vermoeden is nog steeds een weerlegbaar vermoeden. Dit betekent dat je als verkoper een tegenbewijs kan leveren. Dit kan door aan te tonen dat:
- het gebrek niet aanwezig was bij de levering, of
- dat het vermoeden onverenigbaar is met de aard van het betrokken product.
Denk bij dat laatste bijvoorbeeld aan een stuk fruit. Het feit dat je het fruit na vier maanden niet meer kan opeten, betekent niet dat er bij de levering een gebrek aanwezig was. Het vermoeden is dan onverenigbaar met de aard van het product.
Wat is het gevolg van die wettelijke garantie?
Als aan al deze voorwaarden is voldaan, dan heeft de consument dus recht op de wettelijke garantie. Maar wat houdt dat recht juist in?
Herstelling of vervanging
De garantie omvat de herstelling of de vervanging van het gebrekkige product. Soms is herstelling/vervanging echter niet mogelijk, of brengt het in vergelijking met de andere remedies voor de verkoper onevenredige kosten met zich mee.
Belangrijk om te benadrukken is dat je de herstelling/vervanging kosteloos moet uitvoeren!
Prijsvermindering of ontbinding
Wanneer herstelling of vervanging niet mogelijk blijken, zijn er nog twee andere remedies voorzien. Het gaat dan om een evenredige prijsvermindering of de ontbinding van de verkoop. In dit laatste geval krijgt de consument de gehele prijs terug, maar moet hij ook het product teruggeven.
Deze remedies komen naast een eventueel recht op een aanvullende schadevergoeding.
Op tijd aan de bel trekken is noodzakelijk!
Het is belangrijk dat de koper het gebrek tijdig meldt. De nieuwe wet verduidelijkt dat de partijen een termijn voor de kennisgevingsverplichting kunnen overeenkomen, die echter niet korter mag zijn dan het wettelijke minimum van 2 maanden.
Wat zijn dus de nieuwigheden in de wettelijke garantie vanaf 1 juni 2022?
Een volwaardige wettelijke garantie van 2 jaar
De belangrijkste wijziging was de aanleiding van deze blogpost: de verlenging van de termijn van het vermoeden van 6 maanden tot de volle 2 jaar.
De modernisering/verruiming van de garantie slaat echter niet alleen op het optrekken van het vermoeden tot twee jaar. Er zijn ook nog een aantal andere voorgestelde wijzigingen, waarvan we er hieronder nog een aantal kort aanstippen.
Digitale uitbreiding
De definitie van consumptiegoederen wordt uitgebreid. Naast de roerende lichamelijke goederen, worden nu ook uitdrukkelijk roerende lichamelijke zaken met digitale elementen vermeld (bv. een smartwatch).
De aanpassing van de regelgeving gaat evenwel nog veel ruimer. De wettelijke garantieregeling zal voortaan ook gelden voor de levering van digitale inhoud en digitale diensten. Al moeten we daarbij de kanttekening maken dat bij éénmalige leveringen het vermoeden van niet-conformiteit dan weer beperkt is tot 1 jaar.
Wanneer je muziek of software downloadt, dan heb je te maken met digitale inhoud. Wanneer je gebruik maakt van streamingdiensten, dan spreek je van digitale diensten.
Updates
Een laatste nieuwigheid die we nog willen aanstippen, is deze van het recht op updates.
Voor producten met digitale elementen (en voor digitale inhoud/digitale diensten) is er een recht op updates voorzien, namelijk de updates die nodig zijn om de conformiteit van de goederen te bewaren.
Als verkoper zal je er dus voor moeten zorgen dat er minstens gedurende een bepaalde termijn updates worden voorzien die toelaten om het product op een normale wijze te gebruiken. Dit is duidelijk een actualisatie van de regelgeving in het licht van de technologische ontwikkelingen. Recht en technologie gaan hier hand in hand.
Commerciële garantie
Naast de wettelijke garantie bestaat er ook nog iets zoals een commerciële garantie. Waar de wettelijke garantie voortvloeit uit de wet, is de commerciële garantie als het ware een geste van de verkoper of een derde (bv. de fabrikant van het product).
Begrijp ons niet verkeerd; het gaat om een geste, die meestal tegen betaling wordt verleend. Bovendien is die geste niet onderworpen aan de regels die hierboven werden uiteengezet. De voorwaarden worden vrij door de partijen bepaald. In de commerciële garantie kan bijvoorbeeld bepaald zijn dat de consument zich moet registreren op een bepaalde website. De commerciële garantie mag wel geen afbreuk doen aan de wettelijke garantie. De consument-koper behoudt het recht van zijn wettelijke garantie en de commerciële garantie is te beschouwen als een extraatje.
| Commerciële garantie | Wettelijke garantie |
| Vrijwillig | Verplicht |
| Inhoud door de overeenkomst bepaald | Inhoud door de wet bepaald |
| Verstrekt door verkoper of derde | Verstrekt door verkoper |
Conclusie
Hebben we te maken met een verkoop waarbij een consument, een professionele verkoper en een gebrekkig product betrokken zijn, dan speelt voortaan de wettelijke garantie voluit gedurende een volle termijn van twee jaar.
Deze verviervoudiging zorgt ervoor dat de consument-koper beter beschermd is. De keerzijde is dat hierdoor een zwaardere verplichting op de verkopers wordt gelegd.
Als ondernemer zal je dus in elk geval je operationele praktijken moeten aanpassen. Maar het is ook verstandig je verkoopsvoorwaarden te reviseren, zodat ze duidelijk zijn afgestemd op de nieuwe situatie. Voor een webshop is het in elk geval verplicht om te wijzen op de wettelijke garantie, waarbij vaak ook een korte uitleg wordt verschaft.
Wil je weten of jouw huidige algemene voorwaarden voldoen aan deze op handen zijnde wetgeving? Contacteer onze experten geheel vrijblijvend via hallo@dejuristen.be.
Geschreven Chloë Vanderstraeten, Legal Adviser deJuristen, en Kris Seyen, Partner deJuristen
