Auteursrecht
Het auteursrecht is misschien wel één van de meest bekende en meest gebruikte intellectuele rechten. Iedereen die creatief bezig is, wordt namelijk geconfronteerd met auteursrecht. Het toepassingsgebied is dan ook enorm ruim: elk “werk van letterkunde of kunst” kan onder de bescherming van het auteursrecht vallen. Zo kunnen schilderijen, foto’s, tekeningen, literatuur, film, muziek, maar ook webpagina’s, design van meubelen, syllabi, choreografieën en computerprogramma’s… in aanmerking komen voor auteursrechtelijke bescherming. De voorwerpen die beschermd kunnen worden via het auteursrecht behoren aldus niet uitsluitend tot het domein van kunst en cultuur.
Het auteursrecht zorgt ervoor dat je creaties beschermd worden en dat je recht hebt op een vergoeding voor het gebruik van je werken. In tegenstelling tot wat sommigen denken, is elk werk dat door iemand is gecreëerd van rechtswege (dat wil zeggen: automatisch, dus zonder dat je er iets voor moet doen) en helemaal gratis al voorzien van het auteursrecht en dus niet pas nadat de auteursrechten ergens zijn aangevraagd of nadat een tekst is voorzien van het copyright teken (©).
Voor men deze bescherming kan krijgen, moet er wel steeds voldaan worden aan enkele voorwaarden. Auteursrechtelijke bescherming wordt pas geboden aan concrete en originele vormen, waarbij dan slechts die concrete en originele vorm (uitdrukkingswijze) wordt beschermd. Het auteursrecht beschermt aldus geen ideeën, gedachten, principes, methodes, theorieën, concepten en opvattingen op zich.
Het auteursrecht is typisch een rechtsgebied waar ingewikkelde geschillen kunnen ontstaan. Zoals gezegd, moet een werk voldoende origineel zijn om auteursrechten te kunnen verkrijgen. Maar wanneer is een werk dan precies voldoende origineel? Of wanneer kan ik gebruik maken van materiaal, dat zelf beschermd is door het auteursrecht? Of hoe bewijs ik dat ik de enige, echte auteur ben van een bepaald werk?
Overdracht van auteursrechten
De auteursrechten van een auteursrechtelijk beschermd werk bestaan enerzijds uit morele rechten en anderzijds uit vermogensrechten. De morele rechten houden specifiek verband met de reputatie en integriteit van een auteur. Deze rechten zijn intrinsiek verbonden aan de persoon van de auteur en zijn bijgevolg onoverdraagbaar. Een contract waarin de morele rechten worden overgedragen aan derden, is dus niet geldig.
Vermogensrechten verschaffen aan de auteur inkomsten. Hij krijgt immers een exclusief recht om het auteursrechtelijk beschermd werk op de markt te mogen brengen. Standaard worden de vermogensrechten opgedeeld in twee categorieën: het reproductierecht en het recht van mededeling aan het publiek.
Deze rechten kunnen wél worden overgedragen aan derden. Hiervoor moet er wel steeds een schriftelijke overeenkomst worden opgemaakt die een aantal verplichte vermeldingen moet bevatten.
Exploitatieovereenkomst
Met een exploitatieovereenkomst, of licentieovereenkomst, draagt de auteur het gebruik van zijn auteursrechten over aan een derde. De licentienemer ontvangt hierbij een gebruiksrecht op het auteursrechtelijke beschermd werk. In tegenstelling tot de overdracht van rechten, behoudt de auteur dus alle rechten op zijn werk. Verleen je een gebruiksrecht aan één enkele persoon of onderneming, dan spreken we van een exclusieve exploitatieovereenkomst of licentieovereenkomst.
Wens je beroep te doen op meerdere spelers, dan gebruik je best een algemene of niet-exclusieve licentie. Bij zo een algemene exploitatieovereenkomst kan het gebruiksrecht opgedeeld worden, waarbij iedere licentienemer een afzonderlijk recht bekomt. Zulke overeenkomst wordt ook wel de specifieke licentieovereenkomst genoemd.
Royalty overeenkomst
De royalty overeenkomst behoort tot de categorie van de exploitatieovereenkomsten, waarbij de auteur van een auteursrechtelijk beschermd werk een recht toekent aan een derde om zijn werk te mogen produceren in ruil voor zogenaamde ‘royalties’. Dit is de benaming voor de periodieke vergoeding die een auteur ontvangt voor het verlenen van een gebruiksrecht aan iemand anders.
Het klassieke voorbeeld van een royalty overeenkomst is degene die gesloten wordt tussen een uitgeverij en de auteur van een boek. Maar ook voor muziek, films of andere auteursrechtelijk beschermde werken kan een royalty overeenkomst opgesteld worden.