02/04/2019
Op het World Wide Web vind je zowat alles terug, van films en muziek tot foto’s en literatuur. We gebruiken en kopiëren ze allemaal zonder even stil te staan bij het feit dat achter deze werken een persoon schuilt. Tot nu toe maakte Facebook, Google, YouTube en andere digitale platformen er handig gebruik van om kosteloos een creatief werk te publiceren voor eigen profijt. In een niet-digitale context wordt dit volgens de wet op auteursrechten simpelweg als stelen gezien en is het met andere woorden illegaal. Echter, door de hervorming van auteursrechten zet de Europese wetgever deze media eindelijk schaakmat. Ook zij zullen binnenkort verplicht worden te betalen voor creatieve werken.
Wat zegt het voorstel?
Op dinsdag 26 maart 2019 stemde het Europees parlement tijdens de plenaire vergadering over het voorstel betreffende de hervorming van auteursrechten, dat in 2016 werd ingediend. Deze hervorming zou ervoor moeten zorgen dat de rechten en plichten inzake copyrightregels worden aangepast aan het digitale tijdperk. Tot op heden golden de klassieke copyrightregels wel op het internet maar deze waren niet aangepast aan de digitale wereld. De stemming ging vooraf aan een nogal bewogen debat, er waren veel voor-en tegenstanders maar tijdens de stemmingen werd al snel duidelijk dat de tegenstanders in de minderheid waren. Het voorstel werd goedgekeurd waardoor men nu effectief kan beginnen met het doorvoeren van de hervorming.
Artikel 11
De Richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt zal ervoor zorgen dat wanneer internetplatformen werken van journalisten, artiesten, kunstenaars enzovoort uitgeven op hun platform dat zij hier voortaan een vergoeding voor moeten betalen. Volgens artikel 11 van de Richtlijn Moeten online platformen een licentie kopen om deze werken te mogen publiceren. Bovendien wordt de mogelijkheid geboden om bij grote internetplatformen een hogere vergoeding te eisen wanneer de winsten die de platformen opstrijken niet in proportie is met de vergoeding die de kunstenaar ervoor ontvangt.
Artikel 13
Ook zullen de platformen voortaan verantwoordelijk zijn voor de content op hun website. Vroeger werden er in het algemeen amper licentieovereenkomsten afgesloten omdat internetplatformen zich schuilhielden achter het argument dat men als kanaal geen controle kan uitoefenen op de content die individuele gebruikers op hun websites plaatsen. Zij waren enkel verplicht om deze content nadien te verwijderen indien de rechtmatige eigenaar hiervoor een verzoek indiende. Het probleem hierbij was dat bij platformen zoals facebook het onmogelijk is om alle werken die er onrechtmatig werden op geplaatst, op te sporen. Het was gewoon onbegonnen werk en leidde vaak tot grote frustratie van de rechtmatige eigenaar. Via artikel 13 van de Richtlijn wordt dit reactieve systeem vervangen door een preventieve maatregel. Platformen zullen verplicht en verantwoordelijk gesteld worden om een filtersysteem te voorzien dat alle werken, die individuele gebruikers zonder licentie willen publiceren, moet tegenhouden. Dit zorgde voor een groot discussiepunt tijdens de debatten in het Parlement. Deze uploadfilters zouden namelijk voor censuur zorgen, wat volgens de Grondwet verboden is. Worden onze grondwettelijke rechten hier nu degelijk geschonden? Veel zal afhangen van de interpretatie van de Richtlijn, hoewel sommigen het momenteel al vrij somber inzien wat betreft de vrijheid van de burger.
Concreet houdt de hervorming in dat internetplatformen voortaan via een licentieovereenkomst toestemming moeten vragen aan de rechtsmatige eigenaar. Hiervoor zal er in ruil een vergoeding moeten betaald worden evenredig met de winsten die het internetplatform hiermee opstrijkt. Tot slot kunnen kanalen zich ook niet langer vrijstellen van hun verantwoordelijkheid als hun gebruikers zelf beschermde werken gaan delen. Deze onrechtmatige publicatie moeten zij verplicht tegengaan alvorens deze wordt geplaatst.
Hoe vrij blijft het internet?
De Richtlijn voorziet een paar uitzonderingen waardoor men toch nog kosteloos bepaalde zaken zou kunnen delen op het internet. Zo mogen korte stukjes tekst uit nieuwberichten bijvoorbeeld wel nog vrij gedeeld worden. Ook een parodie, karikatuur of recensie van een bestaand werk vallen niet onder de hervorming, GIF’s en memes kunnen hier ook inbegrepen worden. Een hyperlink plaatsen met daarbij een kort uittreksel over wat er op deze site te vinden valt, is ook toegelaten. Alle andere publicaties zouden in principe niet eens online mogen komen te staan. Platformen moeten namelijk alle mogelijke moeite doen om dit tegen te gaan. Als er toch iets illegaal wordt gedeeld zal dit met zware boetes gesanctioneerd worden, aldus het voorstel.
Concreet zal Google de grootste verliezer zijn, want zowat alles wat zij delen via het internet is geen origineel werk maar komt van een andere persoon. Niet alleen Google, maar ook YouTube deelde beelden van hoe leeg het internet er zou uitzien door deze nieuwe Richtlijn. Hoe de Richtlijn juist geïnterpreteerd gaat worden, weten we nog niet, maar het internet zal er niet uitzien zoals Google het ons wil voorstellen. Platformen mogen volgens het voorstel nog steeds een hyperlink plaatsen met daarbij een kort uittreksel van de inhoud van de link. Om te bepalen wat ‘kort’ juist inhoudt, zal men moeten wachten op hoe de Richtlijn juist zal geïnterpreteerd worden.
Niet alle platformen moeten zich aan deze regels houden want de Europese unie wil startende platformen graag een duwtje in de rug geven door een minder strenge wetgeving voor hun vast te leggen. Op welke manier deze wetgeving vorm zal krijgen, is nog afwachten.
Kritiek
Zoals daarjuist al werd aangehaald, protesteerde Google tegen deze Richtlijn. Ze startten een campagne om de Richtlijn tegen te houden. Google vindt namelijk dat deze hervorming de creatieve en digitale economie zou vertragen. Tevens denken ze ook dat de Richtlijn te vaag gaat zijn waardoor dat internetplatformen meer content dan nodig moeten blokkeren om hun juridische aansprakelijkheid te beperken. Ze menen dat de vrijheid op het internet op deze manier serieus ingeperkt kan worden. Google is het er mee eens dat een modernisering van de regelgeving rond auteursrechten wel degelijk aan de orde is, enkel de manier waarop men deze modernisering vorm wil geven, werd niet warm onthaald door Google.
Ook Wikipedia voerde onlangs een stunt uit door de Duitse versie van de site tijdelijk zwart te kleuren. Deze kleur zou symbool staan voor de schade die deze hervorming zou veroorzaken bij onder meer de vrije wetenschap.
Niet alleen bedrijven maar ook burgers kwamen op straat om te protesteren tegen deze Richtlijn. In Duitsland verenigde maar liefst 10.000 mensen zich om samen te protesteren tegen de Richtlijn. Dat was dan ook een groot argument dat tegenstanders aanhaalde tijdens de plenaire vergadering van het Europees Parlement. Deze Richtlijn zou voor een overblokkering zorgen op het internet. Het schaadt de rechten van de mens en het helpt de kleine start-ups helemaal niet. Sommigen denken dat het onderzoek te snel werd gevoerd waardoor men een grote kans heeft laten liggen om een eerlijke en billijke digitale markt te creëren.
In tegenstelling tot wat tegenstanders beweren, zien de voorstanders van deze Richtlijn het allemaal niet zo somber in. Kunstenaars zullen eindelijk niet meer oneerlijk behandeld worden, ze zullen voortaan een correcte vergoeding krijgen voor hun werk. Er moest een evenwicht ontstaan tussen creatieve kunstenaars en gebruikers en dat zal er dankzij deze Richtlijn komen. De voorstanders vonden het schandalig dat werkelijke kunstfraude geaccepteerd werd door de maatschappij, ze zijn dan ook zeer tevreden met de Richtlijn.
Het was inderdaad de uitgelezen kans om voor een rechtvaardig evenwicht te zorgen tussen kunstenaars en gebruikers op het internet. Iedereen was het unaniem eens met de opzet van de Richtlijn, de uitvoering aan de andere kant heeft velen teleurgesteld. Of dat deze hervorming de digitale interne markt wel degelijk een boost zal geven, is betwistbaar.
Wat zijn de volgende stappen?
Ondanks de rumoerige debatten en vele pogingen om alsnog een amendement in te voeren, werd de Richtlijn goedgekeurd. Art 11 en art 13 zullen dus wel degelijk in werking treden. De stemming telde 348 stemmen, 274 stemmen tegen en 36 onthoudingen. Aangezien het hier om een Richtlijn gaat zal de tekst nog moeten omgezet worden in nationale wetgeving. Lidstaten zullen waarschijnlijk 2 jaar de tijd krijgen om deze hervorming te implementeren in hun nationale wetgeving. De omzetting zal opgevolgd worden door de Europese Commissie. Hoe de wetgeving er in België zal uitzien is dus nog even afwachten. Eén ding is zeker, het internet zoals we dat nu kennen, zal niet meer hetzelfde zijn.
Geschreven door Julie Carremans