12 oktober 2017
Iedereen heeft online al eens een computerprogramma aangekocht en gedownload. Toch rijzen er heel wat vragen omtrent de precieze rechten van de oorspronkelijke auteur van die software. Mag je die software bijvoorbeeld zomaar doorverkopen? En mag je jouw werknemers gebruik laten maken van deze software? Wij onderzochten voor u of de auteur van software kan optreden tegen het onderling “sharen” van zijn creatie.
Het recht om jouw werk te verspreiden
Laten we eerst kort en bondig de belangrijkste principes van het auteursrecht uitleggen. Elk origineel werk in een concrete vorm uitgewerkt zal automatisch auteursrechtelijk worden beschermd. Het maakt niet uit of dit werk nu software, een boek of een schilderij is. Eén van de deelaspecten van het auteursrecht is het distributierecht. Dit is de controle die de auteur kan hebben over de verspreiding van zijn werk. In principe moet bij elke verkoop of verspreiding van zijn werk de toestemming van de auteur worden gevraagd. Dit geldt zelfs wanneer gratis exemplaren worden uitgedeeld van een werk, zoals bijvoorbeeld een gratis demo van een cd.
Communautair uitgeput
Het distributierecht kent uiteraard zijn grenzen, letterlijk én figuurlijk. Aangezien het in de praktijk onmogelijk zou zijn om telkens de toestemming van de auteur te bekomen, is er een uitzondering uitgewerkt op het distributierecht, namelijk de ‘communautaire uitputting’. Dit houdt in dat binnen de grenzen van de EU de auteur geen zeggenschap meer heeft op de verdere verspreiding van zijn werken die hij zelf op de markt heeft gebracht. De goederen gaan vrij circuleren binnen de Europese lidstaten zonder dat men hiervoor telkens de toestemming van de auteur moet vragen.
Als je een boek aankoopt in Griekenland en dat in België verder verkoopt, is dat mogelijk zonder in strijd te zijn met het auteursrecht. De auteur kan zich dan niet meer verzetten tegen de verdere doorverkoop of gebruik van zijn of haar creatie binnen Europa.
Waar kan je als auteur dan wel tegen optreden?
Natuurlijk zijn er tal van uitzonderingen op het principe van de communautaire uitputting van het distributierecht, zodat het werk toch nog beschermd blijft. Zo mogen er geen wijzigingen gedaan worden aan het goed of mag de toestand ervan niet slechter worden. Zo mag ik als handelaar jeansbroeken aankopen in Italië en deze verder verkopen in België. Als ik in deze jeansbroeken wat scheuren wil aanbrengen voordat ik ze verder verkoop, dan moet ik wél toestemming aan de auteur. Je hebt het goed immers gewijzigd en de toestand ervan verslechterd.
En wat met digitale bestanden?
De communautaire uitputting van het distributierecht geldt enkel voor materiële exemplaren, waardoor digitale bestanden zoals downloads van het internet buiten de uitputting vallen. Het is echter niet haalbaar om bij het doorverkopen of doorgeven van elk digitaal bestand, zoals gedownloade muziekbestanden, steeds de toestemming van de auteur te vragen. Hoe kan de auteur dit controleren? Draait Sabam hiervoor overuren? Dit lijkt een onmogelijke opdracht…
Oplossing voor software?
Sinds kort kan ook software vrij circuleren binnen de Europese Unie zonder steeds de toestemming van de auteur te moeten vragen. Natuurlijk moet er aan enkele voorwaarden worden voldaan:
- Het gaat om de verkoop van software.
- De eigen download wordt vernietigd.
- Het wordt in zijn geheel verkocht. (Bijvoorbeeld als ik een programma heb aangekocht voor 4 gebruikers, dan moeten deze alle 4 worden doorverkocht.)
- Er staat geen tijdsbepaling/vervaldatum op het programma, het programma is dus van onbepaalde duur.
Laten we dit even in de praktijk toepassen. Stel je hebt net Microsoft Word online aangekocht maar je was vergeten dat je dit via het werk gratis krijgt aangeboden. Daarom wil je jouw eigen aangekochte Word verkopen. Dit is mogelijk, voor zover aan de vier voorwaarden is voldaan. Is het dan ook mogelijk om Word op je eigen schijf of usb te zetten om zo verder te verkopen? Wel, daar is nog onzekerheid over omdat het hier over een materiële reproductie gaat en het onduidelijk is of dit onder het distributie- of reproductierecht valt. Een oplossing kan zijn om je als koper te wenden tot de producent om zo een originele schijf te vragen, mits aan de voorwaarden is voldaan. De vraag is natuurlijk of producenten dit gaan toestaan.
Als een ondernemer een softwareprogramma aanbiedt aan zijn werknemers (onder het sharing is caring principe) moet er dan toestemming worden gevraagd aan de auteur of valt dit onder de communautaire uitputting? In principe valt dit niet onder de uitzondering en zal er dus toestemming moeten worden gevraagd aan de auteur, aangezien het niet om een verkoop gaat en de werkgever de eigen kopie van de software niet zal vernietigen.
Conclusie
Op basis van de communautaire uitputting kan de auteur of producent van software geen bezwaar meer indienen tegen de verdere distributie van zijn werk binnen de Europese Unie. Dit op voorwaarde dat hij de software zelf op de markt heeft gebracht. Bijgevolg mag je binnen de EU gedownloade software doorverkopen zonder de toestemming te moeten verkrijgen van de auteur van de software. Let wel: je mag geen afbreuk doen aan het oorspronkelijke programma. Daarenboven moet ook voldaan zijn aan de vier bovenvermelde voorwaarden. Belangrijk hierbij is dat je de software niet zomaar aan jouw werknemers mag aanbieden, want het gaat in zo’n geval immers niet om een doorverkoop. Hier heb je wél de toestemming van de auteur nodig.
Geschreven door Louise Beldé en Rut Dauwe
