De film-, serie- of muziekliefhebber met een beetje technische kennis heeft het hoogstwaarschijnlijk wel al eens geprobeerd: op illegale wijze content downloaden en/of streamen, voor eigen gebruik. Zeker als de content onbeschikbaar is in België op legale wijze, is het verleidelijk om dit te doen.
Ooit was de (il)legaliteit hiervan een grijze zone door hiaten in de wetgeving. Door heldere arresten van het Europees Hof van Justitie ligt deze onduidelijkheid al een geruime tijd achter ons. Nochtans lijkt er nog steeds onvoldoende bewustzijn te zijn omtrent de illegaliteit van dergelijke kopieën van content. Tijd voor een opfrissing?
Over welke wetgeving gaat het hier?
De (il)legaliteit van downloaden en streamen van content heeft te maken met het auteursrecht.
Wanneer een creatie een originele vorm heeft, dan is de creatie automatisch beschermd door het auteursrecht. “Originele vorm” wordt in de rechtspraak zeer laagdrempelig ingevuld.
Wanneer je een film, serie of muziek wil downloaden of streamen, ga je er dus best van uit dat het een creatie is die automatisch beschermd is door het auteursrecht.
Deze auteursrechtelijke bescherming geldt tot 70 jaar na het overlijden van de auteur. De auteur is in principe de maker van de creatie. En het is dus de auteur die de auteursrechten bezit op de creatie in kwestie. Maar hij kan zijn auteursrechten ook overgedragen hebben aan een derde. Het is dus niet steeds zo overduidelijk wie de auteursrechthebbende is.
Belangrijk is in elk geval te onthouden dat onder de auteursrechten onder meer het exclusieve recht valt om de creatie te reproduceren (kopiëren). Het kopiëren van auteursrechtelijk beschermde creaties zonder toestemming van de auteursrechthebbende is dus verboden.
Downloaden: ooit een grijze zone
Het downloaden van content wordt in het auteursrecht beschouwd als het maken van een kopie van de creatie in kwestie.
Downloaden van auteursrechtelijk beschermde content zonder toestemming van de auteursrechthebbende is dus verboden.
Maar, de wetgever voorziet hierop een uitzondering indien het gaat om een privékopie. Dit is een kopie:
- gemaakt door een natuurlijke persoon,
- voor niet-commerciële doeleinden, en
- bestemd voor persoonlijk gebruik binnen de familiale kring.
Vroeger liet deze uitzondering internetgebruikers toe om content te downloaden van eender welke website zonder dat men hierdoor auteursrechten schond. Je mocht het gewoon niet delen, behalve in die familiale kring.
Dit verbod op delen of uploaden vormde echter vaak problemen als je torrents of Bittorrents gebruikte. Er waren echter wel manieren om dit te ontwijken en vervolgens dus toch nog legaal te kunnen downloaden, zelfs van verdachte websites of programma’s.
Ongewijzigde wetgeving, maar strengere toepassing
Vandaag is de wetgeving in kwestie nog steeds ongewijzigd. De uitzondering voor de privékopie bestaat dus nog altijd.
Er is echter door het Europees Hof van Justitie stevig gesnoeid in de reikwijdte van de uitzondering.
In de baanbrekende zaak ACI Adam besliste het Hof in 2014 dat het maken van een privékopie enkel nog is toegelaten indien er gekopieerd wordt van “geoorloofde bronnen”. Anders schend je dus het auteursrecht van de auteursrechthebbende.
Enorm veel websites vallen uiteraard niet onder de kwalificatie “geoorloofde bronnen”. Vaak zal je zelf wel al kunnen vermoeden of de bron waarvan je wil downloaden al dan niet geoorloofd is. Indien je niet betaalt voor de download of downloadservice zou er al een belletje moeten gaan rinkelen. Zo is een kopie verkregen via een p2p-netwerk vaak een kopie uit ongeoorloofde bron.
En streamen?
Valt streamen (van niet al te koosjere websites) ook onder dit verbod? Streamen is immers niet hetzelfde als downloaden: bij streamen van content worden er slechts tijdelijke kopieën gemaakt, in het werkgeheugen van het toestel dat je gebruikt om te streamen (bijvoorbeeld je computer of smartphone). Dit is overigens technisch noodzakelijk om de creatie in kwestie te kunnen gebruiken (lees: bekijken en/of beluisteren).
Het maken van zulke kopieën kan onder de uitzondering van tijdelijke technisch noodzakelijke kopieëngeplaatst worden. Ook de uitzondering van tijdelijke technisch noodzakelijke kopieën is immers een uitzondering op het exclusief reproductierecht van de auteursrechthebbende.
Opnieuw gooide het Europees Hof van Justitie echter roet in de “popcorn” van menig internetgebruiker.
In de zaak Filmspeler besliste het Hof in 2017 immers dat ook de uitzondering van tijdelijke technisch noodzakelijke kopieën niet kan ingeroepen worden indien de tijdelijke technisch noodzakelijke kopie gekopieerd wordt van een “ongeoorloofde bron”.
Wanneer je dus bijvoorbeeld je favoriete serie online gaat streamen op enigszins ongure websites, is de kans zeer groot dat je de auteursrechten op de serie schendt.
Illegaal, maar gedoogd?
Het Hof van Justitie koos er klaarblijkelijk voor om niet langer louter producenten de last van illegaal downloaden/streamen te laten dragen door middel van heffingen, maar ook de consumenten in die last te laten delen door hen expliciet verantwoordelijk te maken voor hun eigen schendingen van auteursrechten. Maar was dit wel zo’n goede beslissing?
Op het eerste gezicht lijkt de beslissing te zorgen voor meer bescherming van auteursrechthebbenden.
Immers, illegaal downloaden en streamen kan uiteraard een negatief effect hebben op de mogelijkheden om diezelfde content legaal te downloaden/streamen. Illegaal downloaden/streamen kan dus de normale exploitatie van de creatie negatief beïnvloeden. En het exclusieve reproductierecht van de auteursrechthebbende is juist bedoeld als bescherming van zulke normale exploitatie door de auteursrechthebbende.
Dat de uitzonderingen van privékopie en tijdelijke technisch noodzakelijke kopieën op dat exclusieve recht dus niet (meer) gebruikt kunnen worden om illegaal downloaden en streamen goed te praten, draagt bij tot de bescherming van de auteursrechthebbende.
Nochtans zijn hieraan wel redelijk wat praktische problemen verbonden.
Het opsporen van dergelijke auteursrechtschendingen vraagt enorm veel middelen en tijd, wat het praktisch onmogelijk maakt alle inbreuken op te sporen. Bovendien leidt zulk speurwerk tot een situatie van aanzienlijke inbreuken op de privacy van internetgebruikers.
Conclusie
Wanneer je content downloadt of streamt van een ongeoorloofde bron ben je effectief auteursrechten aan het schenden.
Juridisch bestaat er dus geen twijfel over je fout. Al is de vraag natuurlijk in welke mate dergelijke schendingen ook gaan bestraft worden. Ethisch is het belangrijk je ook de vraag te stellen welke economische impact dit illegaal gedrag teweegbrengt.
De boodschap is dus in elk geval: denk twee keer na voordat je gaat downloaden of streamen van een illegale bron.
Heb je nog vragen over downloaden of streamen van content? Of zit je met een andere vraag over auteursrecht? Contacteer ons via hallo@dejuristen.be.
Geschreven door Sofie Moore, Legal Adviser deJuristen, en Kris Seyen, Partner deJuristen
