24/05/2019
De verkiezingen zijn in zicht en nog steeds zijn er veel mensen die de standpunten van de politieke partijen niet begrijpen. Partijen hebben namelijk over elk thema wel een uitleg klaar. Natuurlijk zijn wij bij deJuristen in het bijzonder geïnteresseerd in wat de partijen te zeggen hebben wat betreft privacy en de GDPR. Daarom zochten wij uit hoe dat nu juist zit en of deze standpunten niet indruisen tegen de privacywetgeving.
Privacy Vs. digitalisering en veiligheid
In het algemeen zien we dat elke partij, link of rechts, het eens is met het feit dat de burger en haar persoonsgegevens moeten beschermd worden. Digitalisering is nu eenmaal een feit dat niet meer kan teruggedraaid worden en waar grote spelers handig gebruik van maken. Partijen kunnen er dan ook niet omheen welke invloed bedrijven zoals Facebook en Google hebben op het leven van burgers door het verzamelen van verschillende persoonlijke gegevens. Enkele van hen hebben een duidelijk actieplan in gedachten om dit tegen te gaan.
Zo wil Vlaams Belang aan de hand van een ‘New Deal’ deze monopolie doorbreken om zo een strenger toezicht te bekomen wat betreft de persoonsgegevens die deze bedrijven verzamelen. Volgens de CV&V zijn wij door een geglobaliseerde economie niet meer in staat om zelf controle uit te oefenen op onze privacy. Het is dan ook belangrijk om voor een sensibilisering te zorgen op dit vlak door netneutraliteit door te voeren in de wetgeving waardoor alle dataverkeer gelijk behandeld zal worden, aldus de CD&V. PVDA stelt dan weer vast dat de webgiganten (té) veel meta-data ter beschikking hebben, wat moet veranderen. Daarom stellen zij voor om een open structuur te creëren in een databank zodat iedereen kan zien wat met deze gegevens gedaan wordt. Hierbij zou de overheid een duidelijk voorbeeld moeten geven door alle meta-data te anonimiseren. Hun idee is: open source, open architectuur, open standaard, open data. Tot slot heeft ook de sp.a een duidelijke visie hierin, via een Belgische Facebookwet moeten er duidelijke grenzen komen in wat kan en wat niet op sociale platformen om zo het misbruik van persoonlijke data tegen te gaan. Aansluitend hierbij willen ze een regulator op nationaal niveau die het platform evalueert en controleert op de naleving van deze wet en sanctioneert wanneer er een inbreuk is.
Als we het zo mogen geloven ziet onze privacytoekomst er rooskleurig uit en zal het tijdperk waarin Facebook, Google en andere giganten misbruik maken van het verzamelen van persoonsgegevens, eindigen op 26 mei. Natuurlijk moeten we realistisch blijven en kijken naar hetgeen wat haalbaar is. Een Facebookwet lijkt mooi maar er moet rekening gehouden worden met het internationaal bereik van social media. Hier regelgeving rond voorzien die louter in België geldt, lijkt ons niet haalbaar. Het zou om te beginnen al effectiever zijn om dit op Europees niveau te gaan bekijken. Deze laatste opmerking kan zowat doorgetrokken worden over heel de lijn van mogelijke actieplannen van de verschillende partijen. Om de macht die deze giganten hebben te doorbreken zal er meer aan te pas moeten komen dan nationale initiatieven.
Digitalisering moet ook positief bekeken worden en moet zelf actiever worden gebruikt door de overheid maar de privacy van burgers moet hierbij gewaarborgd blijven, dat wordt verzekerd door elke partij. De overheid hinkt al langer achterop wat betreft de doorvoering van digitalisering. Hoog tijd dat hier verandering in komt, en dat beseffen ook de politieke partijen. Veel partijen zien deze digitalisering onder andere als het delen van databanken tussen meerdere departementen. Zo pleit onder andere NVA, Open VLD, CD&V, Sp.a en GROEN voor een betere doorstroom van gegevens.
Open VLD spreekt over één gezamenlijke databank voor alle politiediensten, op zowel federaal als lokaal gebied. Op die manier zou er sneller en efficiënter werk geleverd moeten worden. Vooral tijdens de periode in 2016 waar er veel terroristische aanslagen waren kwam dit probleem zichtbaar naar voren. Reden te meer om hier werk van de maken vinden zij. NVA zou van plan zijn om de DNA-databank te koppelen aan de politiedatabank. CD&V wil een concrete regelgeving waarin de uitwisseling tussen de overheidsdiensten goed wordt omkaderd. Tevens moet er ook een protocolakkoord worden afgesloten waarin duidelijke afspraken worden gemaakt tussen de instellingen die gegevens uitwisselen. Het reeds bestaande informatieveiligheid comité moet hierbij ondersteuning bieden. GROEN blijft vaag in een werkelijk actieplan wat betreft een betere doorstroom van gegevens tussen overheidsinstanties. Zij willen zoveel mogelijk data verzamelen maar daarbij nog steeds de regels rond privacy en GDPR waarborgen.
Kan dat wel? Well you can’t have it both ways: de GDPR zegt duidelijk dat gegevens enkel mogen opgevraagd worden als hiervoor een duidelijke doelstelling is. ‘Zoveel mogelijk gegevens ophalen’ heeft dus wel duidelijke grenzen als men nog steeds de privacy van de burgers wil waarborgen. Het idee van Open VLD om één gezamenlijke databank op te richten tussen politiediensten kan inderdaad effectief zijn maar daarom nog niet GDPR-proof. Criminelen hebben namelijk ook recht op privacy en door de komst van één centrale politiedatabank zou elke agent mogelijks toegang kunnen krijgen tot elk soort gegeven. Hier zal een sterk plan nodig zijn om gegevens te beschermen tegen onbevoegde agenten. Ook bij de NVA kan er getwijfeld worden over het recht van privacy voor criminelen, het delen van de DNA-databank met de politiedatabank kan in principe niet zomaar. Hier dringt een wettelijke basis zich op. De enigste partij die hier werkelijk rekening houdt met de GDPR is de CD&V. Zij pleiten voor een concrete regelgeving waarin deze doorstroom duidelijk wordt omkaderd en waarbij het bijkomend protocolakkoord voor duidelijke afspraken zorgt.
Let the debates begin
Enkele onderwerpen en voorstellen in verband met privacy trokken in het bijzonder onze aandacht.
Zoals eerder vermeld heeft iedereen recht op privacy en of we het nu willen of niet, ook criminelen hebben dat recht. Recht op privacy houdt onder andere in dat men niet zomaar beelden mag verspreiden van personen. Sinds de komst van social media maken slachtoffers handig gebruik van de mogelijkheid om een beeld van hun dader te verspreiden in de hoop nuttige tips te verkrijgen. Natuurlijk gaat dit in tegen de privacywetgeving maar vaak nemen de slachtoffers het recht in eigen handen omdat ze van de politie niet het gehoopte resultaat kregen. Begrijpelijk, want dit kan frustrerend zijn maar helaas is de wet de wet en die is nu eenmaal af en toe frustrerend. Vlaams Belang is van plan om dit wel mogelijk te maken. Om dit te beoordelen moeten er twee zaken in acht genomen worden namelijk, het wettelijke aspect en het ethische aspect. We moeten realistisch blijven en ons afvragen of een wetswijziging hierin mogelijk is want men zou hiermee een fundamenteel recht van een persoon afnemen. Met andere woorden is dit wettelijk gezien haalbaar en willen we dit ethisch gezien toelaten? Het geeft ons stof om over na te denken bij het maken van een beslissing op 26 mei.
Wat betreft onderwijs stelde NVA het volgende voor: een algemeen dossier voor de leerlingen. Hierbij willen zij de gegevens die reeds gekend zijn van een leerling koppelen aan elkaar. Dit met als doel om hen beter te kunnen ondersteunen vanuit verschillende departementen. Dit zou allemaal volgens de privacywetgeving gebeuren maar als er één algemeen dossier bestaat over een leerling dat beschikbaar is voor verschillende instanties, moet hiervoor dan niet de toestemming gegeven worden van die leerling of ouder? Het gaat hier immers over vertrouwelijke informatie.
In de zorgsector wilt GROEN het mogelijk maken om elke patiënt directe elektronische toegang te verlenen tot hun persoonlijk dossier. Hierdoor krijgt iedereen de mogelijkheid zijn eigen dossier op te volgen, beheren, controleren en aan te vullen. Je beslist zelf welke gegevens je deelt met de zorgverlener. De overheid moet hierbij de privacy en veiligheid garanderen. Ze legt standaarden op zodat de digitale platformen vlot werken en onderling communiceren. Op eenvoudig verzoek zou je bovendien een papieren afschrift van je gezondheidsdossier moeten krijgen. Op deze manier wordt een medisch dossier transparanter en toegankelijker, wat een goede zaak is voor de burgers. Aan de andere kant creëert men door dat men deze databank online ter beschikking wil laten stellen een vulnerabiliteit waar hackers misbruik van kunnen maken. Het gaat hier bovendien over uiterst gevoelige informatie waar een extra bescherming van deze gegevens wel op zijn plaats zou zijn.
Veel stof tot nadenken zo te lezen en het is bijlange nog niet alles wat de partijen ons te vertellen hebben. Onze tip: blijf realistisch en laat je niet misleiden door campagnepraatjes. Wanneer iets te mooi is om waar te zijn is het dat meestal ook.
Geschreven door Julie Carremans
