Deze blogpost is een opinie, en vertegenwoordigt niet noodzakelijk de mening van het kantoor.
Ik had ook kunnen titelen “Gedaan met minnaressen“, maar dan is drugshandel misschien toch een ethischere keuze. Wie Breaking Bad ooit gezien heeft, weet dat de hoofdrolspeler Walter twee mobieltjes heeft. Eéntje voor zijn gewone dagdagelijkse sleur, en de andere voor zijn iets wat afwijkende leven: het produceren van crystal meth. Goed dat Walter niet in België zaken probeert te doen, want Le Soir maakt vandaag bekend dat Alexander De Croo de anonimiteit van pre-paid simkaarten wil afschaffen. Breken we hier dan een lans voor criminelen?
Politie en haar zucht op controle
Het kan bijna niemand ontgaan zijn. Gewoonlijk staan ict-recht gerelateerde topics niet hoog in de nieuws-charts, maar de vernietiging van de dataretentiewet maakte furore op de voorpagina’s van de Vlaamse kranten. Telecomproviders waren onder diezelfde wet gehouden communicatiegegevens van hun klanten bij te houden, voor een periode van twee jaar. Niet de inhoud van die communicatie (tenminste, toch officieel), wel de transactiegegevens (wie, wat, wanneer en contactpersonen). Privacyactivisten haalden overal in Europa eerder hun gram thuis, en zagen deze wet als één van de grootste privacy-inbreuken ooit wettelijk vastgelegd. Ook het Europees Hof van Justitie liet zich al eerder negatief ontvallen over deze wetgeving.
De vernietiging ervan was dus niets meer dan een overwinning voor de privacy. Politionele diensten lieten zich vrijwel onmiddellijk ontvallen ‘terug naar de Middeleeuwen’ te gaan, voor wat betreft de opsporing van criminelen. En dat is vreemd, want men kan vrij eenvoudig een verzoekschrift indienen bij een onderzoeksrechter, indien men tenminste overtuigende vermoedens heeft dat een misdrijf zal worden gepleegd. Maar de willekeur? Die is eruit, en gelukkig.
Pyrrusoverwinning?
Voor de enkeling die nog aan het nagenieten is van de vernietiging, en de plotse vrijheid die we in de digitale sfeer weer verwerven, komt wellicht opnieuw bedrogen uit. Het kabinet De Croo onderzoekt immers, samen met de verschillende telecomproviders, om de anonimiteit van de prepaid simkaarten uit de wereld te helpen.
En hoewel ik met liefde zou willen schrijven dat België hier opnieuw één of ander vreemd buitenbeentje in is, zijn helaas Frankrijk en Denemarken al eerder gestopt met de anononieme simkaarten. Ook Duitsland, toch traditioneel hét EU-land dat cookies niet fijn vond, de dataretentiewet al eerder vernietigd zag, en algemeen een land is dat privacy hoog in het vaandel draagt, nam al soortgelijke maatregelen. De piratenpartij in Duitsland sprak van een onzinnige wet omdat identiteitsgegevens vervalst kunnen worden, of burgers eenvoudig prepaid kaarten kunnen invoeren vanuit het buitenland. De partij sprak ook van een inbreuk op art. 8 EVRM (“recht op persoonlijke levenssfeer”).
En België, wat zijn we nu eigenlijk van plan?
Ik begrijp het allemaal wel. Politionele diensten leven in moeilijke tijden. Internetverkeer, anonieme chatapps, versnipperde criminele cellen. Het maakt hun leven er niet makkelijker op. Maar maatregelen moeten in verhouding staan. Inbreuken op de privacy moeten noodzakelijk zijn, willen zij gerechtigd zijn. En net zoals de dataretentie, die iedereen raakte, is de weghalen van de anonimiteit van prepaid kaarten een algemene maatregel zonder specifieke finaliteit.
Het blokkeren van bepaalde websites is nog zo’n andere maatregel. Hierbij worden aan telecomproviders gevraagd bepaalde websites te blacklisten (waarbij je een STOP-pagina krijgt). Het is echter een koud kunstje om via een andere proxy toch websites als the Pirate Bay, goksites en andere bedenkelijke websites te bezoeken. Het is niet meer dan een lapje voor het bloeden.
Besluit
En dat is dit idee ook. Een lapje voor het bloeden. En paniekvoetbal. Zo zouden we het nieuwe voorstel van het kabinet De Croo kunnen omschrijven. Het mist een basis, een specifieke finaliteit. Het mist inzicht in het criminele landschap. Het mist specificiteit. Kortom, het is opnieuw een maatregel met dermate grote impact dat ook u en ik, wanneer we voor één of andere reden – en die hoeft heus niet onwettelijk te zijn – een apart nummer nodig hebben dat niet per se getraceerd of gelinkt met onze identiteit hoeft te worden, onmiddellijk in een vermoeden van criminaliteit terechtkomen.
Wie niets te verbergen heeft, hoeft niets te vrezen. Ik hoor het al jaren, keer en keer opnieuw, uit de mond van zij die graag controle over de wereld zouden hebben. Minority Report komt er hopelijk nooit. Er is goede hoop dat privacy elk jaar opnieuw dichter bij zijn gerechtvaardigde plaats komt. Maar net zolang zij daar niet is, dienen wij ons af te zetten van zij die zonder rechtmatige reden haar willen beperken tot een modieuze term.
En o, wie graag een compleet anonieme sim-kaart wil hebben, Secret GSM helpt je graag. Je hebt het niet van mij.
Deze column werd geschreven door Matthias Dobbelaere-Welvaert, partner bij deJuristen.