Iedereen herkent waarschijnlijk wel het zinnetje “alle rechten voorbehouden”. Of “all rights reserved” in het Engels. Je ziet het vaak staan bij creatieve werken. Denk maar aan het laatste beeld van een aflevering van je favoriete serie, bij een foto, of onderaan een internet blogpost. Maar weet je ook wat het betekent? In deze blog gaan we wat dieper in op de (juridische) zin en onzin van deze opvallende vermelding bij creatieve werken.
Welke “rechten” worden voorbehouden? En van wie?
“Alle rechten voorbehouden” of “all rights reserved”, slaat op het feit dat alle auteursrechten met betrekking tot de creatie in kwestie toebehoren aan de auteursrechthebbende.
We spreken in het auteursrecht inderdaad over de (auteurs)rechthebbende. In principe is dat de auteur van de creatie. De auteur van de creatie is dan weer de maker van de creatie. Het gaat dus niet enkel over schrijvers, maar ook over fotografen, componisten, regisseurs … Kortom iedereen die creatief bezig is.
Maar wat zijn die auteursrechten dan? Het betekent best wel heel wat. Economisch gezien omvat dit het recht om de creatie te reproduceren, te bewerken, aan het publiek mede te delen, te distribueren, en te verhuren. Alleen de auteursrechthebbende heeft deze rechten, en deze gelden in principe tot 70 jaar na de dood van de auteur.
Oorsprong van “alle rechten voorbehouden / all rights reserved”?
De oorsprong van het zinnetje “alle rechten voorbehouden”/“all rights reserved” ligt in de Buenos Aires Convention on Literary and Artistic Copyright van 1910. De Buenos Aires Convention is een verdrag tussen de meeste landen van het Amerikaanse continent.
In dit verdrag zocht men een regeling om duidelijk te maken dat auteursrechten die lokaal zijn ontstaan in één land, ook gelden in een ander land dat betrokken is bij het verdrag. Om dit te bereiken ging men akkoord met het opleggen van een formaliteit. Het gaat dan om de verplichting om op de creatie een vermelding aan te brengen “die aangeeft dat de auteursrechten worden voorbehouden”.
Op dat ogenblik was het zo dat als Amerikaanse creatieveling, jouw nieuwe creatie er in elk geval voor zorgt dat je Amerikaanse auteursrechten geniet.
Wanneer je op je creatie echter een vermelding als “all rights reserved” plaatst, en vervolgens de creatie verdeelt in Brazilië, dan zal het werk ook in daar auteursrechtelijke bescherming genieten (maar dan zoals geregeld in de nationale wetgeving van Brazilië).
Plaats je zo’n vermelding niet, en je verdeelt het tóch in Brazilië, dan geniet de creatie daar geen enkele auteursrechtelijke bescherming. Dat betekent dat men in Brazilië je creatie naar hartenlust kan reproduceren en bewerken. Je kan daar dan niets tegen doen.
Maar hoe zit het dan in de Europese Unie?
De landen van de Europese Unie zijn geen partij bij de Buenos Aires Convention. De regels die daar zijn afgesproken, tellen dus hier in elk geval niet. Maar toch zie je hier vaak de vermelding “alle rechten voorbehouden / all rights reserved”.
Is het dan misschien verplicht volgens een ander verdrag waar landen van de Europese Unie wel lid van zijn? Of is het een onderdeel van het Europees recht? Of zijn het de landen van de Europese Unie zelf die dit hebben bepaald in hun nationale wetgeving?
Berne Convention
Om het antwoord te vinden, kunnen we kijken naar een ander verdrag, namelijk de Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works. De Berne Convention is van toepassing voor meer dan 170 landen, waaronder ook alle landen van de Europese Unie.
De Berne Convention regelt dat creaties uit één lidstaat, ook auteursrechtelijke bescherming genieten in alle andere lidstaten. En net zoals bij de Buenos Aires Convention staat dit los van de bescherming in het oorspronkelijke land. De auteursrechtelijke bescherming is steeds zoals voorzien door de nationale wetgeving van de betreffende lidstaat.
De Berne Convention is echter duidelijk: deze bescherming in de andere lidstaten dan de lidstaat van oorsprong mag niet afhankelijk gemaakt worden van eender welke formele vereisten. Een vermelding van “alle rechten voorbehouden”/“all rights reserved” mag dus geen formele voorwaarde zijn!
Overigens zijn sinds 2000 alle leden van de Buenos Aires Convention, óók lid van de Berne Convention. Ook voor hen is vandaag het vermelden van “alle rechten voorbehouden”/“all rights reserved” dus eigenlijk nooit meer vereist!
Waarom gebruiken mensen deze vermelding dan?
De vermelding “alle rechten voorbehouden”/“all rights reserved” biedt geen enkele juridische bescherming. Maar het biedt wel een transparante en onmiskenbare waarschuwings- en afschrikkingsfunctie.
Wanneer je zulke vermelding ziet staan, zal je dus niet zomaar klakkeloos iets kopiëren. Het is immers een overduidelijke herinnering dat er zo iets bestaat als auteursrechten.
Maar wat indien je “alle rechten voorbehouden”/“all rights reserved” ziet staan maar niet precies weet om welke rechten het gaat of wat de vermelding precies betekent? Dan nog voel je aan dat het gaat om een soort van eigendomsrechten. Dit is trouwens ook het geval: auteursrechten zijn immers een soort eigendomsrechten. En de auteur die deze vermelding plaatst, probeert gewoon zijn eigendom (de creatie) te beschermen.
Het is duidelijk dat het gebruik van de vermelding op die manier (onrechtstreeks) ook bijdraagt tot een betere bewustwording van auteursrechten.
En wat met andere vermeldingen, zoals de naam en/of ©?
De naam van de auteur
Bij de vermelding “alle rechten voorbehouden”/“all rights reserved” wordt vaak ook de naam van de maker van de creatie gezet. Maar in principe is ook dat niet verplicht. Het is nochtans wel sterk aan te raden.
In België (en in verschillende andere landen) is er immers een “vermoeden van auteurschap”. Dat wil zeggen dat als je naam vermeld staat op een creatief werk, er een vermoeden is dat je de auteur ervan bent, tenzij iemand bewijst dat dit niet zo is. Indien de creatie anoniem of onder een pseudoniem wordt uitgegeven, dan is het de uitgever die vermoed wordt de auteur van de creatie te zijn, eveneens tot het tegendeel wordt bewezen.
Zoals al vermeld aan het begin van deze blog, is het in principe de auteur die de auteursrechthebbende is. Het is dus sterk aan te raden om als maker je naam op je creatie aan te brengen. Op die manier is het duidelijk dat jij de controle hebt. Geen naamsvermelding? Geen probleem, maar zorg er dan wel voor dat je andere elementen hebt om te bewijzen dat je de échte auteur bent.
Copyrightsymbool ©
Verder is er ook nog het bekende copyrightsymbool ©. Dit symbool vindt zijn oorsprong in de Amerikaanse Copyright Act van 1909.
In de Verenigde Staten was dit symbool ooit wél belangrijk om bescherming door auteursrechten te verkrijgen. Net zoals de landen van de Europese Unie werden echter ook de Verenigde Staten lid van de Berne Convention. Hierdoor zijn alle formele vereisten weggevallen die bestonden om bescherming door auteursrechten te verkrijgen.
Net zoals “alle rechten voorbehouden”/“all rights reserved” is het vermelden van het copyrightsymbool © dus louter nuttig om aan te tonen dat de creatie in kwestie auteursrechtelijk beschermd is. En om anderen af te schrikken om deze op een onrechtmatige manier te gebruiken.
Conclusie
In de Europese Unie is het niet verplicht of noodzakelijk om bij een creatie melding te maken van “alle rechten voorbehouden”/“all rights reserved”. Evenmin is het vereist om de naam van de maker te vermelden, of het copyrightsymbool © aan te brengen. Maar dat betekent niet dat deze vermeldingen niet belangrijk (kunnen) zijn!
Zo kan zowel de vermelding van “alle rechten voorbehouden”/“all rights reserved” als de vermelding van het copyrightsymbool © het publiek afschrikken om het te reproduceren of op een andere onrechtmatige manier te gebruiken. De naam van de maker kan dan weer best vermeld worden als bewijs dat hij/zij de effectieve auteur van de creatie is.
Wil je als creative dus je eigendom maximaal beschermen, en hiervoor erkenning krijgen? Communiceer dan transparant zodat er geen misverstand mogelijk is. En vergeet ook niet bij publicatie om goede afspraken te maken! Bij vragen hierover kan je ons steeds contacteren via hallo@dejuristen.be.
Geschreven door Sofie Moore, Legal Adviser deJuristen, Judith Fierens, Legal Adviser deJuristen en Kris Seyen, Partner deJuristen
